Soorten uurwerken

Werking quartz uurwerk

Quartz horloges waren de eerste horloges die gebruik maakten van elektriciteit. Met een batterij wordt elektrische spanning verstuurd naar zogenaamde ‘quartz kristallen’ die in het uurwerk verwerkt zitten. Het is vernoemd naar het quartz-kristal (SiO₂₎ dat de eigenschap heeft dat het zeer regelmatig tienduizenden trillingen per seconde geeft.

Het I.C. (regelcentrum van het uurwerk) zet deze trillingen om naar één impuls per seconde. Met enkele logische schakelingen van de koperen winding / spoel, rotor en andere wielen wordt deze impuls vervolgens versterkt om de secondewijzer elke seconde te laten tikken. Als het horloge geen secondewijzer heeft, worden de impulsen opgespaard om vervolgens de grote wijzer een stapje te laten zetten om de 20 seconden.

Zodoende zijn quartz horloges extreem precies. Een mechanisch horloge kan een afwijking hebben van een paar minuten per maand, terwijl een quartz horloge  een afwijking heeft van maximaal 15 seconden!

Het eerste quartz horloge werd in 1969 door Seiko aan de wereld gepresenteerd. De uitvinding van de quartz zorgde voor een ware revolutie in de uurwerktechnologie. Voordat de quartz techniek was uitgevonden, waren er alleen horloges met een mechanisch uurwerk.

Voor veel fabrikanten van mechanische uurwerken betekende de uitvinding van het quartz horloge het einde. Zij konden niet concurreren met de extreme precisie en voordeligere prijzen van het uurwerk. Met de komst van de quartz veranderde er dus veel.

Het digitale horloge werkt hetzelfde. Hier wordt de impuls echter doorgegeven aan het LCD scherm. Dit LCD scherm met vloeistof, laat onder invloed van de elektrische spanning, een bepaalde hoeveelheid licht door.

Dit elektrisch aangedreven uurwerk is momenteel het populairst en wordt verwerkt in de meeste horloges.

Soorten quartz horloges

Quartz batterij

De meest voorkomende vorm van quartz horloges. De batterij gaat, afhankelijk van het merk en model horloge, tussen de een en zes jaar mee. Het horloge zelf kan echter net als de mechanische horloges decennialang plezier opleveren.

Quartz Solar

De eerste solarhorloges ontstonden in 1995. Bij deze quartz horloges zet een zonnecel alle vormen van licht, natuurlijk of onnatuurlijk, om in energie. Deze energie wordt opgeslagen in een accu. Net als bij de traditionele quartz wordt er vervolgens elektrische energie aan de quartz kristallen doorgegeven. Door deze vorm van energie zijn de quartz solarhorloges niet alleen makkelijk in gebruik, maar ook nog eens erg milieuvriendelijk. Immers: batterijen vervangen is niet langer nodig!

Tegenwoordig zijn de quartz solarhorloges in alle denkbare merken en stijlen beschikbaar. De Seiko Solars zijn echter het bekendst. Deze horloges hebben slechts één minuut zonlicht nodig om een heel uur energie aan te maken. En als ze twee maanden in het donker liggen, blijven ze zelfs nog twee maanden lopen (soms zelfs twaalf!).

Quartz Kinetic

Net als bij een automaat, wordt bij een Kinetic het horloge opgeladen door menselijke beweging. Deze energie komt echter niet in een veer, maar in een accu terecht. Ook bij een Kinetic is het vervangen van batterijen dus verleden tijd.

Half mechanisch/half quartz

Een van de meest zeldzame soorten uurwerken is de ‘Meca-Quartz’. Dit is een chronograaf die half quartz en half mechanisch is. Omdat het veel vakmanschap vereist, hebben veel merken dit type horloge niet in hun collectie. Wel interessant: doordat hij half quartz, half mechanisch is, ontstaat er een quartz uurwerk met het gevoel van een mechanisch horloge. Doordat quartz horloges steeds maar één beweging per seconde doorgeven, verspringt de secondewijzer steeds. Bij een mechanisch horloge loopt deze vloeiend rond. Bij een Meca-Quartz heb je de precisie van een quartz, met de vloeiendheid van een mechanisch horloge. Het beste van twee werelden dus!

Voordelen van een quartz horloge op een rij

Voor het quartz horloge zijn veel voordelen te noemen, waarvan er hierboven al een aantal genoemd zijn. Graag toch nog even alles makkelijk doorkijken? Hieronder vindt u alle genoemde voordelen en meer op een rij.

1. Extreem precies. Anders dan een mechanisch horloge of automaat heeft een quartz horloge een afwijking van slechts 15 seconden per maand (maximaal). Dit in tegenstelling tot een paar minuten.
2. Minder onderhoud. Doordat een quartz horloge minder onderdelen bevat dan een mechanisch uurwerk of automaat heeft hij eigenlijk geen servicebeurten nodig. Zo hoeft u er niet veel naar om te kijken en is hij dus erg makkelijk in gebruik.
3. Goedkoper. Door de kleinere hoeveelheid onderdelen zijn quartz horloges vaak goedkoper.
4. Analoog én digitaal verkrijgbaar. In tegenstelling tot mechanische horloges en automaten kunt u bij een quartz horloge kiezen uit een klassiek model met wijzers of met digitale weergave. Zo vindt u altijd de stijl die u zoekt.
5. Smallere kasten. De kleinere hoeveelheid onderdelen heeft nog een voordeel: de kasten kunnen smaller worden gemaakt. Zo zijn er ook veel meer mooie damesmodellen verkrijgbaar. Maar ook herenhorloges in smallere vormen zijn natuurlijk altijd mogelijk. Quartz horloges vaak een groter keuzepalet.

Werking mechanisch uurwerk

Het mechanisch of automatisch horloge werkt dus helemaal zonder batterij. Dit is natuurlijk behoorlijk complex, maar we proberen toch een simpele uitleg van de werking te geven. Door aan de kroon te draaien (opwinden) of door een schommelend gewicht wordt een veer opgespannen in het mechanisch horloge.

Via een aantal tandwielen wordt energie overgebracht naar het echappement, dat bestaat uit een tandwiel en een anker. Het tandwiel geeft via het anker de energie gedoseerd door aan de balans. De balans veert terug door zijn haarveer, en drukt het anker weer terug, waardoor het tandwiel weer wordt vrijgegeven en opnieuw energie kan overbrengen.  Het echappement creëert het tikkende geluid dat je hoort bij een mechanisch horloge. Het gedoseerd doorgeven is belangrijk, omdat het uurwerk anders sneller zou gaan lopen.

De gedoseerde kracht wordt via verschillende tandwielen (het radarwerk) doorgeven aan de minuterie. De minuterie zijn drie tandwieltjes die ervoor zorgen dat de wijzers de tijd weergeven. U kunt zich dus best voorstellen dat de juiste werking van een mechanisch uurwerk afhangt van een goed samenspel van de onderdelen. Hiervoor zijn de gebruikte materialen en afwerking van de onderdelen essentieel. Enkel bij horloges van 10.000 euro en daarboven is nog sprake van handgemaakte tandwieltjes.

Een mechanisch uurwerk vraagt meer onderhoud dan een quartz horloge. Ondanks de geringe krachten, treedt er slijtage op van onderdelen.

Mechanisch uurwerk voordelen

• Het uurwerk kan met goed onderhoud generaties lang meegaan
• Meer emotie, want het werkt geheel mechanisch